Løypemelding: Ron Sexsmith

Forord

Av Endre Olsen

Det må ha vore hausten 2001. Det må ha vore i cd-hyllene til musikkavdelinga på Deichmanske bibliotek i Oslo, og eg må ha bladd meg eit stykke innover bokstaven S. Kva eg har vore på leit etter veit eg ikkje, eit eller anna med Springsteen, kanskje. Det var i alle fall ikkje det eg fann. For eg klarte ikkje å bla meg forbi dette underlege namnet i lilla – det einaste fargerike på det elles grå omslaget. Ron Sexsmith. Med eit namn som dét kan det vel vera det same med framtoninga elles. Når det er sagt ville det nok vore ei altfor dryg pakke, om han såg ut som ei sexbombe. Det gjer han mildt sagt ikkje, der han står med henda forknytt bak ryggen i ei litt for stor jakke som aldri har vore på mote, og eit ansikt som ber om orsaking for at det tar opp plassen på omslaget. Eit ansikt som er ramma inn av ein frisyre eg kjenner meg så altfor godt att i – ein held styr på panneluggen og så blir resten som det blir, alt etter kva retning vinden bles.

«Han der, han er ein av oss», har eg kanskje tenkt, før eg låner med meg debutplata til Ron Sexsmith heim til kollektivet i Vækerøveien. Her bur eg med bandet mitt Wonderbelly (kven er eg til å snakka om underlege namn, liksom) som har sett seg fore å bli popstjerner i hovudstaden. Me var gode til å setja oss fore. Endå betre til å setja oss fast. Det næraste me kjem er eit møte på Cafe Mono, med managementet til artisten Organic – mannen bak kjenningsmelodien til førstesesong av «Big Brother». Gløymt er han og gløymt er me og kva skjedde med «Big Brother»?

Eg har bladd meg fram til andre favorittartistar på same vis; sett eit omslag som ropar «Pick me! Pick me!», raska det med meg, for så å undra meg over kvifor i helsikken ingen har fortalt meg om dette. Ei platemesse i Trondheim: dei oppsiktsvekkjande karane under det oppsikts-svekkjande namnet (om lag det stikk motsette av plata eg står med i handa på Deichmanske, altså), på The Band si sjølvtitulerte. Blant dei nyankomne på Platekompaniet ved Theaterkafeen: ein frekt glisande dresskledd Nick Lowe med kvithåra sleik og røyk i handa, på plata «The Convincer». I country-seksjonen på ei platesjappe i Camden: skjorta, cowboy-hatten og blikket til Guy Clark på «Old no. 1».

Eg sit ikkje på noko hakeslepp-minne om første gong eg snurra den lånte cd-en heime på Oslos beste vestkant. Eitkvart var det likevel som festa meg ved plata, og som fekk meg til å kopiera ho over på det som var nøydd til å vera den teknologiske utviklinga sin endelege stoppestad: berbar minidisc-spelar. Etter kvart var det jo dei enormt slitesterke songane. Når eg først hadde fått taket på dei, let dei seg spela om igjen og om igjen, fleire gongar til dagen, i dagevis, vekesvis, månadsvis, slik at året i Vækerøveien no i ettertid blir sunge fram av stemma til Sexsmith. Difor kjem stemma hans alltid til å ha i seg ein del av desse første vaklande erfaringane mine på eigne bein, som relativt skråsikker, rimeleg usikker, veldig seinpubertal bygdegutunge i eit kvasivaksent storbyliv. Og sjeldan har eg vel tvihalde meg meir til lyttaropplevingane mine. Rett inn i dette kom altså denne uvanlege stemma, og heldt meg nyfiken lenge nok til at det ikkje var mogleg å unnsleppa songane lenger. 

Stemma med den medfødde og uunngåelege evna til å frasera i retning croonarar og soul-songarar frå ei anna tid, utan at det rokkar ved det umiskjennelege særpreget. Som hjå eit av førebileta hans, Leonard Cohen, sjarmerande lys og famlande på første plata, seinare djupare, fyldigare og stødigare. Ei fraseringsevne som er forbausande gjenkjenneleg i gitarspelet, slik ein kjenner igjen Chet Baker og Willie Nelson sine stemmer i trompet- og gitarsoliet deira. Ei stemme som, til liks med Gram Parsons si, godt kan høyrast ut som ein lo-fi-versjon av førebileta, men med ein nerve som gjerne overgår dei. Alt dette er tydeleg allereie i første songen på første plata – den i mi bok udiskutabelt klassiske «Secret heart». Debutplata hans frå 1995 er ikkje mindre enn ein liten lysande juvel, til dels skjult i dette tiåret som har for vane å kasta ei estetisk forbanning over så mange av utgjevingane sine.

Han syng dei enkle setningane sine slik at det siste ein skulle ønskt seg er nokre store ord til å koma brasande inn like a bull in a China shop (for å seia det med artisten sjølv). Ein eigenarta produksjon – både elegant og skakk, kler dei strålande melodiane hans perfekt. For utstyrt med ei ekstra blodåre som går direkte frå hjarta og tilbake til ei eller anna urmelodisk kjelde, lokkar Sexsmith fortryllande løynde melodilinjer ut av tre-fire heilt vanlege, velkjende akkordar. Slikt har jo Ray Davies og McCartney for lengst skrive seg inn i låtskrivarpensumet som meistrane av, men Sexsmith på sitt beste er heilt på høgde.

Sexsmith er på sitt beste jamt og trutt frå debuten og gjennom gullrekkja «Other songs», «Whereabouts», «Blue boy», «Cobblestone runway», «Retriever» og «Time being». No overdriv eg nok littegrann. Stundom er han berre veldig god. Ikkje genial – det er eit flåsete omgrep, som bidrar til å gjera bragden, om ikkje produktet, uforståeleg. At det går an å førestilla seg at vedkomande har sitte der og jobba fram magien; det menneskelege aspektet ved det svevande prosjektet, gjer det vel så imponerande for min del. At noko berre er jækla godt og fint gjort. Sexsmith driv ikkje nybrotsarbeid, men han arbeider som berre juling, og han er veldig god til det. Songane hans er rett og slett fine songar. Fine songar altså, det skal ein neimen meg ikkje kimsa av. Songar som er meisla og luka i, til det som står att er det som heile tida var meint å vera der, og berre det.

Eg sluker desse platene i åra som kjem, etter det vesle eureka-augeblikket på Deichmanske. I 2002 kjem han med den fine «Cobblestone runway», og Anne Lindmo bookar han som musikalsk gjest i talk-showet «Store studio». Eg skaffar meg eit sete i publikum og blir sitjande å vri meg i stolen, medan Lindmo intervjuar ein duo frå kvar sin planet: Sexsmith ukomfortabelt beskjeden og fåmælt, Anne Marit Jacobsen fullstendig filterfri og ukomfortabelt framfusen. Ho let seg først målbinda då Sexsmith set seg ned med den akustiske gitaren sin og framfører det som minnet mitt vil ha til å vera «Former glory». Det kan ha vore kva som helst, men denne songen er i alle fall ein skikkeleg fin song.

Your eyes are burning low
As you look out on this morning
But your eyes will return
To their former glory

Ein tre minutt lang trøystande klem. Langversjonen av meldinga seksåringen min dekorerte med håpefulle fargar og klistra til stoveglaset midt i corona-isolasjonen: ALT SKAL BLI BRA. Sjølv om ikkje platene etter «Time being» har vore like hyppig spela her i huset, innheld dei alle snev av Sexsmith på sitt beste. Hans eiga melding på stoveglaset midt i corona-isolasjonen er den bejubla plata «Hermitage». Ei plate av ein artist som er seg sjølv lik, om enn vaksnare, tryggare og kanskje litt glattare enn for 25 år sidan. Likevel den same i dette: aldri i takt med tida og difor alltid i takt med tida. Tidlaus.

Tilbake til «Store studio». Sexsmith maktar altså å målbinda Jacobsen i ganske nøyaktig tre minutt, heilt til applausen legg seg og ho trampar på den dirrande stilla med orda:

«I guess it’s true what they say: beauty really comes from the inside.»

Nett då heiar eg på Ron. Slik eg heiar på han i Frognerbadet nokre år seinare. Eg har køyrd gjennom natta og morgontimane heile vegen frå Skytterhuset på Fana for å rekka det. Her har eg spela meg inn i seine nattetimar, saman med det, blant snevert interesserte, sagnomsuste brudlaupsorkesteret Inneband. For ein gongs skuld let me vera å gi oss hovudstups hen til ølkassane etter nedrigg. Me set oss heller i bilen, og køyrer strake vegen for å høyra Sexsmith opna store scenen på Norwegian wood for eit titals invidde. Nokre timar seinare er det smikkfullt når Bigbang spelar. Folk er rare.

I 2011 heiar eg på han med heile mitt bankande musikkhjarta, då han som del av Bergenfest står aleine med gitaren framfor eit fullsatt Rick’s teater. Eit Rick’s teater fullsatt av 90 prosent hengivne fans og elles eit barområde med utsendingar frå Sodom og Gomorra med lommene fulle i gratis ølbongar og kjeften full i konsonantlause glosar. Etterpå går eg takksam og trist i retning Hulen, der eg sjølv skal spela konsert saman med Blood Command og det engelske bandet Pulled apart by horses. Trist på vegner av det vestlandske folkefest-dyret i møte med ein ukomfortabelt beskjeden og fåmælt låtskrivar i verdsklasse. Takksam for den briljante ønskekonserten han trass i alt makta å gi oss.

Morgonen etter er det tidleg opp og av garde til Pulled apart by horses sin heimby Leeds, der me skal spela på endå ein festival saman. Me landar i Manchester. Eg går av flyet og opp første rulletrappa. Snur meg og kikar ned på resten av køen. Får auga på vokalisten i PABH og vinkar. Han ser meg ikkje. Det gjer derimot Ron Sexsmith, som tilfeldigvis går rett bak han, og trur at det er han som blir vinka til. Han ser litt grublande på meg, før han smiler og vinkar tilbake. Dette tolkar eg som at han nok trur at me har møttest før, og at han sikkert burde kjenna meg – me går begge med gitar, og kvifor i helsikke skulle eg elles, vaksne mannen, stå der og vinka til han? Eg bestemmer meg for å venta på han.

«You alright, Ron?»

«Yeah, not too bad. Yourself?»

Så går me saman i retning bagasjen, som to gamle kjende; preikar om laust og fast, før me går kvar til vårt, som ingenting.

Andre gongar treng han ikkje heiast på. Då er han blant vener. På eit fullstappa Cafe Mono etter den famøse Lindmo-seansen. Med det glimrande bandet sitt, som har stått ved sida hans heile vegen, i Liverpool og Manchester. Og eg har stått der med armane rundt dei få venene mine som har vore like opphengt i songane hans som meg, og det finst vel ikkje finare minne.

Antakeleg måtte Ron Sexsmith ha vorte fødd i ei anna tid, skulle han ha blitt så stor som musikkmeldarane støtt har peika på at han burde vore. På mange måtar har dette blitt den offisielle sanninga om han: låtskrivarane sin låtskrivar, som verda nektar å få auga opp for. Det er sjølvsagt berre vas. Ein konklusjon på problemstillinga som oppstår idet ein driv og samanliknar med dei største, noko eg er skuldig i fleire stader her allereie, og som seg eigentleg hør og bør.

Hin dagen kom eg til å tenkja på han, då eg dreiv og sendte rundt desse ti løypemelding-spørsmåla til folk me likar. «Tru om eg ikkje har mailadressa hans liggjande, etter gamalt?» (ja, eg har sjølvsagt sendt ein og anna forfylla fanmail, eg som alle andre). Jovisst hadde eg vel det. Eg skriv nokre edruelege og respektfulle linjer, hektar ved dei ti spørsmåla. Halvannan time seinare kjem det svar. 

Han der, han er ein av oss!

Folk me likar snakkar om ting dei likar.

Med sine 15 albumutgjevingar har kanadiske Ron Sexsmith (56) for lengst markert seg som ein av dei beste og mest respekterte låtskrivarane dei siste 25 åra.

– Hugsar du første plata du fekk skikkeleg fot på? 
– Det trur eg må ha vore Elton John si «Captain Fantastic and the Brown Dirt Cowboy».

– Tilsvarande – di siste oppdaging? 
– Eg likte eigentleg den siste plata til The Who ganske godt.

– Sist gong du fekk gåsehud på konsert?
– Det var då eg høyrde Cat Stevens, eller Yusuf Islam, for eit par år sidan.

– Kva film har du sett flest gongar i livet ditt? 
– «Paper moon».

– Du får lov å ta med deg éin forfattar sin bibliografi til ei aude øy.
– Mark Twain.

– Har nokon fått deg til å mista munn og mæle, berre ved å glimra med sin nærleik? 
– Ja, eg møtte Joni Mitchell i New York ein gong.

– Kva for ei legende, levande eller daud, skulle du helst ha stilt eit par velvalte spørsmål?
– Buddy Holly.

– Kva ser du på for tida?  
– Eg ser veldig mykje av det som ligg på Netflix. «Cobra Kai», til dømes.

– Er det nokon du synest får litt lite merksemd, og som du vil gi litt meir no som du kan? 
– Eg skulle likt å sett Warren Zevon bli innlemma i Rock and Roll Hall of Fame. Ja, og så Harry Nilsson òg då.

– Er det noko du sjølv har gjort som du tenker fortener litt ekstra merksemd, medan me er i gang?
– Eg kunne godt tenkt meg at albumet mitt «Retriever» endeleg vart tilgjengeleg på vinyl.

Les fleire løypemeldingar her.

Publisert 30. september 2020